Lợi Ích Của Trồng Xen Canh Và Những Lưu Ý Quan Trọng Cho Nhà Nông

Xen canh là một giải pháp khắc phục tình trạng đất thoái hóa khi cứ gieo trồng một loại cây trên cùng một vùng đất một. Một đơn vị diện tích chúng ta có thể trồng được đa dạng các loại cây hơn, giúp cải tạo đất và tiêu diệt sâu bệnh. Bạn đã biết phương pháp canh tác này chưa? Nếu chưa, hãy cùng Defarm tìm hiểu và áp dụng nhằm cải thiện đất trồng, tăng năng suất và chất lượng nông sản của bạn nhé!

1. Xen Canh Là Gì?

Canh tác xen canh là hệ thống trồng xen hai hay nhiều loài cây trồng trên một đơn vị diện tích đất trồng tại cùng một thời điểm hoặc cách thời gian không lâu. Canh tác xen canh giúp đạt được sản lượng cao thông qua việc sử dụng hợp lý các nguồn lợi tự nhiên mà hệ thống cây trồng độc canh không làm được. Điều này tạo điều kiện cho cây có mối quan hệ cộng hưởng cùng phát triển, nâng cao năng suất.

Kỹ thuật này giúp tận dụng tối đa diện tích đất canh tác, chất dinh dưỡng và ánh sáng. Đồng thời nó còn góp phần tăng thu nhập cho người nông dân. Tùy theo từng thời kỳ sinh trưởng của cây trồng, chúng ta có thể xen canh các loại cây khác nhau.

Trồng Xen Canh
Trồng Xen Canh

>>> Xem Thêm: Thâm Canh Trong Nông Nghiệp Và Kiến Thức Cần Biết Về Thâm Canh

2. Vai Trò Của Xen Canh Trong Canh Tác Nông Nghiệp

2.1. Tận Dụng Tốt Diện Tích Đất Canh Tác

Việc xen canh cây trồng giúp tận dụng tốt nhất diện tích đất canh tác, dinh dưỡng và ánh sáng. Tùy thuộc vào từng thời kỳ sinh trưởng của cây trồng ta có thể xen canh thêm các loại cây khác. Cây có bộ rễ ăn nông có thể trồng với cây có bộ rễ ăn sâu. Cây ưa bóng có thể trồng với các loại cây ưa sáng để tận dụng ánh sáng, tránh lãng phí không gian. Cây cao hơn sẽ tạo điều kiện tự nhiên bảo vệ cây thấp hơn khỏi ánh sáng mặt trời trực tiếp, gió mạnh, côn trùng. Chúng tạo ra một tiểu khí hậu giúp các cây cùng sinh trưởng và phát triển.

2.2. Hạn Chế Sâu Bệnh, Cỏ Dại

Việc trồng xen canh sẽ làm tăng sự đa dạng cây trồng. Từ đó cũng có thể giúp cải thiện quá trình quản lý dịch hại. Nghĩa là, việc giảm tính đồng nhất của cây trồng có khả năng làm tăng các rào cản chống lại sự phát sinh các loại sâu bệnh hại cây trồng. Lợi ích này giúp giảm thiểu thuốc bảo vệ thực vật, đem lại hiệu quả trong canh tác hữu cơ.

2.3. Cải Tạo Đất

Trồng cùng loại cây trên một khu đất trong một thời gian dài đất sẽ bị thoái hóa. Trồng xen canh cây trồng vừa có thêm nhiều loại nông sản, trồng cây họ đậu còn giúp phân giải các chất trong đất. Thân và rễ cây sau này được dùng làm nguồn phân hữu cơ cho đất. Đa dạng nhiều loại cây khác nhau cũng giúp cải thiện khí hậu, tăng cường độ ẩm cho đất.

Cải Tạo Đất
Cải Tạo Đất

2.4. Mang Lại Hiệu Quả Kinh Tế

Trồng xen canh sẽ mang lại hiệu quả kinh tế. Cùng một diện tích thu được nhiều loại nông sản. Lựa chọn các loại cây hỗ trợ nhau, giúp chúng cùng sinh trưởng và phát triển tốt.

2.5. Tăng Sự Đa Dạng Sinh Học

Trồng xen các loại cây tương thích cũng có thể tăng sự đa dạng sinh học. Xen canh cung cấp môi trường sống cho nhiều loại côn trùng và sinh vật đất. Những sinh vật này có thể cung cấp cho cây trồng các chất dinh dưỡng có giá trị. Chẳng hạn như thông qua quá trình cố định nitơ ở các cây họ đậu. Vì thế trồng rau cạnh cây họ đậu luôn cho năng suất cao hơn.

2.6. Tăng Chất Lượng Cho Sản Phẩm

Khi trồng xen canh một cây gia vị cạnh các loại rau, củ, quả sẽ làm tăng thêm vị ngon cho chúng. Trồng húng quế tây cạnh cà chua, cà chua sẽ thơm hơn. Đây là một loại hiệu ứng cây trồng.

>>> Xem Thêm: Luân Canh – Phương Pháp Tối Ưu Hóa Đất Trồng Tốt Nhất Tại Farmstay

3. Quy Luật Đa Dạng Thực Vật

Quy luật đa dạng thực vật là có nhiều loại cây trồng khác nhau trên cùng một đơn vị diện tích tại bất kỳ thời điểm nào. Mỗi cây cùng một loài thì được trồng tách biệt nhau. Việc này để tránh sâu bọ lây lan nhanh trên cùng cây trồng. Các loại cây khác nhau được trồng xen kẽ để bảo vệ nhau bằng cách này hay cách khác. Có thể trồng thành hàng rào hay trồng cây xua đuổi qua hương vị tiết ra từ lá, hoa hay rễ cây. Điều này xảy ra ở cả bên trên và bên dưới đất, ngăn chặn sâu bệnh từ bên trong đất. Khi trồng cũng cần lưu ý khoảng cách giữa các cây để tạo ra môi trường sống tốt nhất cho chúng. Như là độ ẩm, chất dinh dưỡng, côn trùng, chắn gió,… tạo ra năng suất tối đa.

Quy Luật Đa Dạng Thực Vật
Quy Luật Đa Dạng Thực Vật

>>> Xem Thêm: Du Lịch Nông Thôn Và Tiềm Năng Phát Triển Cần Khai Phá

4. Các Nguyên Tắc Trồng Xen Canh

Trong phương thức canh tác xen canh cũng có một số nguyên tắc mà chúng ta cần tuân thủ để tạo ra sản phẩm tốt nhất:

  • Không trồng cây cùng họ.
  • Không trồng nhiều loại cây giống nhau cạnh nhau.
  • Trồng cây có bộ rễ ăn nông với cây có bộ rễ ăn sâu, hoặc trồng cây ưa sáng xen với cây ưa bóng. Ví dụ như trồng ngô, đậu, bí đỏ.
  • Trồng cây hỗ trợ nhau về dinh dưỡng (không trồng mía với ngô, không trồng bưởi với vải vì hai cây cạnh tranh nhau về dinh dưỡng và ánh sáng).
  • Trồng xen hỗn hợp (trộn đều hạt sau đó rắc đều, hoặc trên một luống trồng nhiều loại cây khác nhau như rau tơi, đay, dền,…)
  • Trồng xen theo hàng hoặc luống.
  • Trồng cây có tốc độ sinh trưởng nhanh với cây có tốc độ sinh trưởng chậm.
  • Trồng gối vụ.
  • Trồng cây kèm nhau, ví dụ: Khi thu hoạch chuối xong trồng rau xà lách trong thân chuối nhiều kali sẽ làm cho rau xà lách giòn và thơm ngon hơn.

 Một số ngoại lệ:

  • Các loại cây lấy sinh khối thông thường sẽ được trồng rất dày để cắt tỉa lấy sinh khối.
  • Các loại cây lấy gỗ yêu cầu trồng mật độ dày để tạo gỗ thẳng và đẹp.
  • Các loại cây thấp nhưng ưa sáng không kết hợp được cây tầng cao hơn vào cùng một diện tích.
Trồng Xen Canh
Trồng Xen Canh

>>> Xem Thêm: Du Lịch Sinh Thái – Mô Hình Du Lịch Mới, Độc Đáo Thu Hút Nhiều Du Khách

5. Các Loại Rau Trồng Xen Canh Hiệu Mang Lại Hiệu Quả Cao

5.1. Ngô Và Rau Cải

Khi trồng ngô cần chú ý đến khoảng cách trồng giúp cây tăng khả năng thụ phấn. Những hàng ngô thường được trồng thưa, tạo điều kiện phát tán cho hạt phấn. Có thể trồng rau cải ở phần đất trống để tận dụng đất. Cũng như là giảm bớt cỏ dại cho ngô. Như vậy sẽ thu được lợi từ hai phía. Trong trồng trọt bạn nên lưu ý áp dụng xen canh hai loại rau trồng này.

5.2. Xà Lách Và Khoai Tây

Xà lách và khoai tây là hai loại cây ưa thời tiết mát mẻ. Chúng có thể được trồng xen bên luống khoai tây để tận dụng đất trống. Xà lách ít sâu bệnh, có thể trồng với nhiều loại cây khác nhau và thu hoạch nhanh. Như vậy hai cây trồng sẽ không có sự cạnh tranh về chất dinh dưỡng. Cũng có thể trồng xà lách với các loại cây có củ khác như củ cải và cà rốt giúp tối đa hóa không gian.

Khoai Tây
Khoai Tây

5.3. Đậu, Bí Đỏ Và Ngô

Đây là ba loại cây có thể nói là cộng sinh với nhau. Cây đậu góp phần tổng hợp đạm tự nhiên từ khí quyển cung cấp cho cây trồng xen canh. Cây ngô sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho đậu phát triển và leo lên. Còn bí đỏ là loại rau mọc theo chiều hướng nằm ngang. Chúng phát triển giúp che phủ mặt đất, bảo vệ đất và hạn chế cỏ dại.

5.4. Hành Lá Và Cải Ngọt

Cải ngọt là loại rau thường hay bị bọ nhảy tấn công. Các loại rau họ cải trồng độc canh trong thời gian dài có thể bị nhiều sâu bệnh gây hại. Các loại cây khác cũng vậy. Trồng hành lá và cải ngọt cùng với nhau là để xua đuổi côn trùng nhờ tiết chất của hành lá.

Xen Canh Hành Lá
Xen Canh Hành Lá

5.5  Cà Chua Với Các Loại Rau Thơm

Cà chua bạn có thể trồng xen canh cùng các loại cây như húng quế, cà rốt, hành tây, ngò rí, dưa chuột, tỏi, hẹ. Các loại rau gia vị này giúp xua đuổi côn trùng do mùi hương từ lá cây. Cà rốt còn được cho là giúp quả cà chua phát triển và hương vị ngon hơn. Mặc dù vậy thì có những loại cây không được trồng với cà chua gây lây lan sâu bệnh như bông cải xanh, bắp cải, khoai tây, cà tím, ớt và ngô.

5.6. Cà Rốt Với Các Loại Cây Họ Đậu

Cà rốt có thể trồng xen canh với nhiều loại cây như cây họ đậu, hương thảo, cà chua, bắp cải, hẹ, tỏi tây, rau xà lách, hành tây,… Nhưng cũng có một số loại cây không nên trồng xen canh với cà rốt. Chúng cạnh tranh chất dinh dưỡng và ánh sáng như thì là, ngò rí, khoai tây.

Xen Canh Cà Rốt
Xen Canh Cà Rốt

>>> Xem Thêm: Xuất Khẩu Nông Sản Farmstay – Thực Trạng Và Biện Pháp Khắc Phục

6. Các Phương Pháp Trồng Xen Canh

6.1. Trồng Xen Canh Hỗn Hợp

Kiểu trồng hỗn hợp: Bí đỏ – đậu – ngô

Trồng xen canh hỗn hợp tạo ra sự đa dạng cây trồng, nhiều loại cây trên cùng một đơn vị diện tích. Ngoài việc phòng trừ côn trùng, sâu bệnh hại, trồng xen còn diệt trừ cỏ, bảo vệ đất và cải thiện các hàm lượng chất hữu cơ trong đất. Giữa các hàng ngô mình có thể trồng thêm đậu và bí đỏ. Có một lưu ý là phải lựa chọn các loại cây không xung đột lẫn nhau, chúng mới có thể cùng nhau phát triển tốt. Trồng xen canh hỗn hợp có một hệ thống canh tác mới đó là trồng thành luống không làm đất. Không nên cày đất lên mà chỉ cào nhẹ với độ sâu 50mm để trồng cây thành hàng. Các loại cây sẽ được trồng thành hàng xen kẽ nhau.

6.2. Trồng Xen Canh Kế Tiếp Nhau

Kiểu trồng xen theo hàng: Ngô – đậu

Trồng xen kẽ tương tự như trồng hỗn hợp chỉ khác là những loại cây được trồng thành các hàng cây xen kẽ nhau, đôi khi xen kẽ thành hai hàng một. Khoảng rộng giữa các hàng bảo vệ không cho côn trùng lây lan nhưng sâu hại vẫn có thể đi lại dễ dàng dọc theo các hàng cây.

Tuy nhiên, kiểu trồng xen này cho thấy thiệt hại mùa vụ do sâu hại gây ra giảm nhiều so với độc canh. Ví dụ, trồng xen canh ngô với đậu đen cho thấy giảm tỷ lệ sâu đục quả. Tương tự như vậy, côn trùng gây hại cho cây bông cũng giảm đi do trồng xen bông với đậu đũa, ngô hoặc cây lúa miến. Một số loại đậu cũng cho thấy giảm nấm phấn trắng trên sắn trong khi đó sắn lại bảo vệ đậu khỏi bị đốm.

Xen Canh Ngô Đậu
Xen Canh Ngô Đậu

6.3. Trồng Xen Luống

Trồng thành các luống kế tiếp nhau như ngô – đậu nành – kê

Trồng xen luống thực chất là hình thức cùng một lúc luân canh cây trồng. Loại cây được trồng ở các luống phía dưới cùng sẽ chuyển lên trên cùng và các luống còn lại cũng vậy. Từ năm này qua năm khác, cây ở luống này sẽ được thay thế bằng cây ở luống khác. Bằng cách này thì trên một thửa ruộng mỗi luống đều được trồng các loại cây khác nhau hết vụ này đến vụ khác.

6.4. Xen Canh Tổng Hợp

Xen canh tổng hợp là phương pháp tăng đa dạng thực vật hơn thông thường. Kết hợp nhiều loại cây có các cách sinh trưởng và môi trường sinh sống khác nhau. Nhiều loại cây có thể được kết hợp với nhau như cây có chiều cao khác nhau được bố trí để tạo ra môi trường cần thiết cho các cây khác. Cây đòi hỏi bóng râm thì sẽ trồng dưới cây cao, cây cần ánh sáng được trồng ở chỗ trống. Chúng được lựa chọn trồng không chỉ vì cung cấp thức ăn mà còn bảo vệ các cây khác khỏi sâu bọ. Bên cạnh đó là cải tạo đất tốt, cho nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng thích hợp để các loại cây được trồng cùng cho thu hoạch tốt nhất.

Xen Canh Hỗn Hợp
Xen Canh Hỗn Hợp

>>> Xem Thêm: Nông Sản Sạch Trong Farmstay Và Những Lợi Ích Cho Người Tiêu Dùng

7. Lưu Ý Khi Trồng Xen Canh

7.1. Khoảng Cách Trồng

Để cây rau phát triển một cách tốt nhất thì khoảng cách trồng là rất quan trọng. Việc này giúp cho cây rau phát triển tốt nhất mà không có sự cạnh tranh về chất dinh dưỡng hay các yếu tố khác. Trồng quá dày hay quá thưa đều không tốt. dày thì tạo ra sự cạnh tranh và dễ lây lan sâu bệnh. Thưa quá thì gây ra lãng phí đất. Ta có thể trồng cây xen canh cây ngắn ngày và dài ngày với nhau để tận dụng diện tích trống này.

7.2. Điều Kiện Ánh Sáng

Ánh sáng mặt trời là điều kiện cần thiết để cây quang hợp và cho chất lượng sản phẩm tốt nhất. Đối với các loại rau thì sẽ có cây ưa sáng và cây ưa tối. Vì vậy nên trồng xen canh các cây rau thân cao ưa sáng cùng các cây rau ưa tối để tận dụng tối ưu nguồn sáng và diện tích. Ví dụ như trồng cà chua, cà tím, tía tô cùng với mùi tàu, diếp cá hay lá lốt,…

7.3. Các Loại Dịch Hại Chung

Khi trồng các loại rau cùng họ sẽ dễ lây lan bệnh hại trên diện tích lớn. Trồng xen canh sẽ giúp giải quyết vấn đề này. Các loại cây gia vị có dịch mùi cũng giúp xua đuổi côn trùng và các dịch hại tốt.

Xen Canh
Xen Canh

8. Ứng Dụng Xen Canh Trong Nông Nghiệp Farmstay

Trong nông nghiệp farmstay, việc xen canh vô cùng có lợi khi mà bảo vệ môi trường và tạo ra sản phẩm sạch là ưu tiên hàng đầu. Xen canh giúp tận dụng tối đa diện tích dành cho nông nghiệp. Không cần chăm sóc nhiều nhưng các loại cây vẫn có thể phát triển tốt. Trong môi trường farmstay, yếu tố không khí và cảnh quan cũng rất quan trọng. Trồng xen canh giúp đa dạng các loại thực vật, tạo ra sự thú vị cho các trải nghiệm.

Xen canh là một phương pháp hiệu quả trong nông nghiệp. Vừa có thể tiết kiệm diện tích, đa dạng cây trồng, vừa bảo vệ đất và bảo vệ môi trường. Sản lượng cây trồng cũng được tối ưu hóa. Mong rằng những kiến thức về xen canh của Defarm sẽ giúp bạn có thêm cho mình một giải pháp trong canh tác nông nghiệp. Tất cả vì một nền nông nghiệp sạch, an toàn và bền vững. 

5/5 - (10 bình chọn)
Thẻ bài viết:

2 thoughts on “Lợi Ích Của Trồng Xen Canh Và Những Lưu Ý Quan Trọng Cho Nhà Nông

  1. Pingback: Các loại cây trồng xen canh? - Orchivi.com

  2. Pingback: Top 14 Đa Canh Là Gì - Học Wiki

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Chia sẽ bài viết:
Share on facebook
Facebook
Share on twitter
Twitter
Share on linkedin
LinkedIn
Share on pinterest
Pinterest
Share on email
Email
Share on reddit
Reddit
093 25 444 04
zalo-icon